کنترل بار چیست ؟
وسیله‌ای است که وظیفه دارد، تجهیزات داخل تابلو برق را در برابر جریان اضافه محافظت کند یعنی در صورت ایجاد اضافه‌بار، جریان مدار را قطع می‌کند. از این دستگاه میتوان به‌عنوان جایگزین بیمتال در کنترل جریان موتوری نیز استفاده کرد. از آنجایی‌که در خروجی این دستگاه یک رله قرار دارد و در واقع قطع و وصل بودن این رله نشانگر وضعیت شبکه برق است، به آن ” رله کنترل بار” هم می‌گویند.
رله کنترل بار (اضافه جریان سه فاز ) جایگزینی مناسب برای رله های بی متال است که در موارد زیر کاربرد دارد:
_ جلوگیری از سوختن موتورهای سه فاز در هنگام اضافه بار، دو فاز شدن و اتصال کوتاه
ــ حفاظت ژنراتورها و ترانس ھای قدرت در مقابل اضافھ بار و اتصال کوتاه .
_ حفاظت موتورهای تک فاز و دو فاز (استفاده از یک یا دو کانال جریان) .
مشخصه های کنترل بار :
١- جایگزین بیمتال
٢- مدار الکترونیکی با عمر بسیار زیادو بدون استهلاک مکانیکی
٣- دقیق و مطمئن در تمامی شرایط و عدم وابستگی به دمای محیط
۴- قابلیت تنظیم جریان
۵- دارای تایمر تاخیر در وصل با زمان ثابت
۶- قابلیت تنظیم تاخیر در قطع
٧- دارای دو حالت عملکرد قفل شونده و اتوماتیک
۸- نمایش دھنده ی حالت خط قبل از قطع خروجی
طرز کار
رله کنترل بار با داشتن سه عدد ترانس جریان داخلی جریان ھر یک از کانال ھای جریان را مانند آمپر مترھای انبری اندازه گیری کرده و باجریان تنظیم شده مقایسه می کند و در صورت اضافه شدن جریان هرخط از مقدار تنظیم شده مصرف کننده را از مدار خارج می کند .
برای پوشش دادن زمان استارت در موتورهایی که اضافه بار زیادی دارند پیچ تنظیمی بر روی رله برای تنظیم زمان تاخیر پیش بینی شده است.
طریقه ریست کردن رله کنترل بار
بعد از اینکه رله عمل کرد باید رله ریست شود تا به حالت کار عادی بازگردد.
ریست کردن کنترل بار به سه طریق قابل انجام است:
١- با استفاده از دکمه ریست روی دستگاه
٢- با قطع مدار تغذیه هررله برای چند لحظه
۳ – ریست اتوماتیک که با اتصال دو ترمینال t1 و t2 بعد از حدود یک دقیقه به طور خودکارانجام میشود.
طریقه ی نصب
برای این کار کافی است سه سیم حامل جریان فازھا را از سه کانال مجزای رله عبور داده و ترمینال ھای ١۵ و ١۶ را در مدار فرمان کنتاکتور به صورت سری قرار دھیم از ترمینال ١٨ میتوان برای دستگاه های هشدار دهنده هنگام قطع استفاده کرد تغذیه دستگاه توسط دو ترمینال a1 و a2 انجام میشود .
توجه : جهت عبور جریان از داخل کانال ها تاثیری در کارکرد کنترل بار ندارد.
کنترل بار سه فاز:
سه سیم حامل جریان فازها را از سه کانال (سه حفره) روی بدنه عبور داده و ترمینال ھای ١۵ و ١۶ را در مدار فرمان کنتاکتور به‌صورت سری قرار دھیم از ترمینال ١٨ میتوان به‌عنوان سیگنال هشدار، هنگام قطع استفاده کرد. تغذیه دستگاه نیز به ترمینال مربوطه متصل می‌گردد.
توجه : جریان AC است و جهت ندارد، بنابراین جهت عبور جریان از داخل کانال‌ها تأثیری در کارکرد دستگاه ندارد.
مقایسه کنترل بار و بیمتال:
• بیمتال مستقیماً توسط حرارت خط و به‌صورت مکانیکی عمل می‌کند ولی کنترل بار توسط ترانس جریانی که بر روی هر خط قرار می‌گیرید(ترانس CT)، جریان مدار را می‌خواند و در صورت اضافه‌بار مدار فرمان را قطع می‌کند به این معنی که اساس کار آن الکترونیکی و بسیار دقیق‌تر است .
• حرارت محیط روی بیمتال تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث خطا در عملکرد بیمتال شود ولی عملکرد کنترل بار ارتباطی با حرارت محیط ندارد.
مزیت نسبت به بی متال
بی متال ها به علت عملکرد حرارتی زمان عکس العمل طولانی تری دارند و عملکرد آن ها تا حدود زیادی وابسته به دمای محیط است ، در مقابل کنترل فازها به دلیل عملکرد القایی واستفاده از مدارات الکترونیکی دارای زمان عکس العمل سریع بوده و حرارت محیط بر کار آن تاثیر نمی گذارد.
خطاهای کنترل بار و نحوه عیب‌یابی آن
مدل دیجیتال به‌علت وجود نمایشگر، پارامترهای بیشتری برای نمایش خطا دارند.
در زمان وجود خطا و قطع رله ، روی نمایشگر پیغام خطا نمایش داده میشود و چراغ چشمک‌زن ( یا ثابت) مربوط به خطا روشن میشود.
• در صورت قطع رله در اثر افزایش جریان روی نمایشگر پیغام Lod نمایش داده میشود و چراغ چشمک‌زن OL روشن می‌گردد.
در صورت قطع رله در اثر کاهش جریان روی نمایشگر پیغام Unc نمایش داده میشود و چراغ چشمک‌زن UL روشن می‌گردد
در صورت قطع رله در اثر عدم تقارن جریان‌ها روی نمایشگر پیغام Ubc نمایش داده میشود و چراغ چشمک‌زن %A روشن می‌گردد.
در صورت وقوع هر یک از حالت‌های بالا، با فشار هم‌زمان کلیدهای + و – یا یک‌بار قطع و وصل تغذیه، دستگاه ریست میشود.
کنترل بار
عیب یابی کنترل بار
نصب کنترل بار
رنج کنترل بار